Nghiên cứu định tính là gì? Tại sao cần nghiên cứu định tính? Mục đích và vai trò

Khi làm luận văn hay nghiên cứu khoa học, chắc chắn bạn đã nghe thấy rất nhiều lần từ khóa “nghiên cứu định tính”. Vậy nghiên cứu định tính là gì? Tại sao sử dụng phương pháp này và vai trò của nghiên cứu định tính là gì. Mọi thông tin chi tiết về nghiên cứu định tính sẽ được Luận văn 24 chia sẻ trong bài viết sau đây.

1. Nghiên cứu định tính là gì?

Nghiên cứu định tính là một dạng nghiên cứu thường được sử dụng để thăm dò, tìm hiểu ý kiến của mọi người để tìm ra kết quả. Nó được sử dụng không chỉ ở các ngành khoa học truyền thống mà còn được sử dụng để nghiên cứu thị trường. 

Mục đích của nghiên cứu định tính là thu thập một sự hiểu biết sâu sắc về hành vi con người và lý do ảnh hưởng đến các hành vi này. 

Nghiên cứu định tính bao gồm các nhiệm vụ sau:

• Cung cấp thông tin toàn diện về các đặc điểm môi trường xã hội 
• Nghiên cứu chiến lược nghiên cứu linh hoạt và tính biện chứng. 

Lưu ý: Trong nghiên cứu định tính, thông thường các câu hỏi sẽ được chuẩn bị trước nhưng sẽ được điều chỉnh khi có những thông tin mới xuất hiện trong quá trình thu thập. 

Hiểu rõ nghiên cứu định tính là gì sẽ giúp bạn thực hiện phương pháp này một cách hiệu quả hơn.

2. Tại sao cần nghiên cứu định tính?

Nghiên cứu chính là quá trình:

• Tìm kiếm các thông tin đã được khái quát hóa 
• Áp dụng vào thực tiễn và giải thích được nhiều hiện tượng

Để có thể thực hiện được công việc này thì bắt buộc nhà nghiên cứu phải xác nhận được nguồn chính xác. Nghiên cứu định tính và định lượng là 2 phương pháp được sử dụng nhiều nhất.

Trong bài viết này chúng ta sẽ khám phá chi tiết về phương pháp nghiên cứu khoa học định tính.

3. Mục đích và vai trò của phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu định tính giúp mang lại 5 mục đích chính sau:

• Hiểu và giải thích các hiện tượng, quá trình, tư duy, hành vi và cảm xúc của con người và xã hội
• Cung cấp cho các nhà nghiên cứu một cái nhìn tổng thể về các vấn đề xã hội
• Hiểu rõ hơn về những khía cạnh văn hóa, tâm lý và xã hội của một cộng đồng hoặc một nhóm người cụ thể
• Tìm hiểu về các tư duy, ý thức, giá trị, quan điểm và cảm xúc của con người trong một tình huống cụ thể
• Phân tích sự đa dạng và phức tạp của các quan điểm, tư duy, giá trị, và hành vi trong một cộng đồng hoặc một nhóm người cụ thể

Bên cạnh đó, nghiên cứu định tính còn đóng vai trò rất quan trọng trong công tác nghiên cứu, cụ thể như sau:

• Cung cấp cho các nhà nghiên cứu một phương pháp để thu thập dữ liệu về các tư duy, quan điểm, giá trị và hành vi của con người và xã hội
• Giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về các yếu tố tác động đến một vấn đề cụ thể và phân tích sự đa dạng và phức tạp của các quan điểm
• Đóng góp vào việc phát triển các lý thuyết mới về xã hội, văn hóa, tâm lý và giáo dục
• Hỗ trợ các nhà quản lý, lãnh đạo và quyết định trong việc đưa ra các quyết định liên quan đến xã hội và con người
• Đưa ra các khuyến nghị chính sách và giải pháp để giải quyết các vấn đề xã hội và con người

4. Đặc trưng của nghiên cứu định tính

• Trường hợp: Nghiên cứu định tính liên quan đến mô tả, giải thích và các yếu tố chủ quan liên quan đến người nghiên cứu.
• Yêu cầu: Đòi hỏi trình độ và năng lực của người nghiên cứu rất cao, phụ thuộc vào năng lực và tư duy lý luận của tác giả.
• Phương pháp: Kết quả của nghiên cứu định tính không được chứng thực bằng các mô hình toán học, kinh tế lượng mà sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thông qua phỏng vấn, quan sát,

Nghiên cứu định tính giúp:

• Trả lời các câu hỏi mà nghiên cứu định lượng chưa thực hiện được
• Tạo ra hướng nghiên cứu mới khi sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học.

5. Các phương pháp nghiên cứu định tính

Dựa vào khái niệm nghiên cứu định tính là gì, chúng ta có thể thấy rõ được 3 phương pháp định tính cơ bản là phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm và quan sát.

a) Phỏng vấn sâu

Phỏng vấn không cấu trúc

• Khái niệm: Đây là phương pháp được sử dụng rộng rãi nhất trong nghiên cứu các vấn đề xã hội. 
• Yêu cầu: Khi sử dụng phương pháp này, các nhà nghiên cứu cần xác định được chủ đề cần phỏng vấn. 
• Tác dụng: Hình thức phỏng vấn không cấu trúc sẽ khiến người được phỏng vấn thấy thoải mái vì nó giống như cuộc trò chuyện bình thường. 
• Lợi ích: Phương pháp này cho phép người phỏng vấn có thể thay đổi nội dung sao cho phù hợp với ngữ cảnh của cuộc phỏng vấn.

Phỏng vấn bán cấu trúc: 

• Khái niệm: Là phỏng vấn dựa theo danh mục câu hỏi hoặc các chủ đề cần đề cập đến. 
• Phương pháp: Người phỏng vấn có thể thay đổi thứ tự các câu hỏi tùy thuộc vào từng đặc điểm của đối tượng.

Phỏng vấn có cấu trúc hoặc hệ thống: 

• Khái niệm: Là phương pháp phỏng vấn tất cả các đối tượng với các câu hỏi như nhau. 
• Cách thức: Thông tin thu thập được khi sử dụng phương pháp này ở nhiều dạng có thể là các con số hoặc dữ liệu đong đếm được.

b) Thảo luận nhóm

• Trường hợp áp dụng: Phương pháp nghiên cứu thảo luận nhóm chỉ được sử dụng khi cần phân tích trong thảo luận nhóm chứ không phải là cá nhân. 
• Cách làm: Một nhóm thường có từ 6 đến 8 người và có chung một hoặc một vài đặc điểm nhất định. 
• Tác dụng: Thảo luận nhóm có thể cung cấp được một khối lượng lớn thông tin đáng kể và có giá trị trong việc tìm hiểu, đánh giá quan niệm, thái độ cũng như hành vi của cộng đồng.

c) Phương pháp quan sát

Tìm hiểu phương pháp quan sát trong nghiên cứu định tính là gì sẽ giúp bạn vận dụng nó hiệu quả nhất. 

• Tác dụng: Phương pháp quan sát sẽ giúp cung cấp các thông tin về hành vi thực để tác giả hiểu rõ hơn về hành vi cần nghiên cứu.
• Cách làm: Quan sát trực tiếp các hành vi xảy ra thực tế đặc biệt là các dấu hiệu hành vi. Có rất nhiều hình thức có thể dùng để quan sát như tham gia hoặc không tham gia, công khai/ bí mật, một lần/ lặp lại,…. 

Khi làm đề tài nghiên cứu định tính, tác giả có thể lựa chọn sử dụng một trong 3 phương pháp trên để dễ dàng thu thập thông tin cho quá trình nghiên cứu.

Ngoài việc nghiên cứu định tính thì chúng ta cần phải hiểu song song về nghiên cứu định lượng để có thể hiểu bao quát về các nghiên cứu, khi đó bạn có thể làm bất cứ lĩnh vực gì bạn muốn!

6. Ưu nhược điểm của phương pháp nghiên cứu định tính

Mỗi một phương pháp thì đều có ưu và nhược điểm riêng của mình. Phương pháp nghiên cứu định tính cũng vậy.

a) Ưu điểm

• Tính chuyên sâu: Các nhà nghiên cứu khi sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính thì sẽ có cái nhìn sâu sắc về một lĩnh vực. Như vậy thì họ sẽ có thể tìm ra được những vấn đề thường bị bỏ sót. 
• Tính liên kết: Việc mô tả định tính đóng một vai trò quan trọng trong việc đề xuất các mối quan hệ, nguyên nhân, hiệu ứng và quy trình.
• Tính thực tiễn: Phân tích định tính không cần phải chính xác đến từng con số nhưng lại phản ánh chính xác thực trạng xã hội.
• Độ tiện lợi: Ngoài ra thì quy trình nghiên cứu định tính cũng đơn giản và không quá phức tạp để thực hiện.

b) Nhược điểm

• Phương pháp nghiên cứu định tính tốn khá nhiều thời gian và chi phí nên thường là chỉ sử dụng với quy mô mẫu nhỏ. 
• Chính vì thế, độ tin cậy không được kiểm chứng trên một số lượng lớn. 
• Hơn nữa để đảm bảo người nhận phỏng vấn thoải mái bày tỏ quan điểm thì người phỏng vấn phải có kỹ thuật khá cao.

7. Ví dụ về nghiên cứu định tính

Trước khi nêu ví dụ cụ thể thì bạn cần biết nghiên cứu định tính thường được sử dụng trong những dự án nghiên cứu nào. Ứng dụng phổ biến nhất của phương án nghiên cứu định tính là trong dự án nghiên cứu thị trường và các nghiên cứu khoa học chuyên sâu về một khía cạnh, lĩnh vực. Sau đây là một số ví dụ về phương pháp nghiên cứu định tính:

Ví dụ 1

Phương pháp nghiên cứu được sử dụng để thu thập và phân tích các dữ liệu trong bài nghiên cứu “Tác động của thể chế tới quá trình ra quyết định: Nghiên cứu tình huống ngân hàng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ vay vốn ở Mỹ và Việt Nam” thì người nghiên cứu sẽ muốn biết được nhu cầu vay vốn của các doanh nghiệp vừa và nhỏ là như thế nào và thái độ của họ đối với các thủ tục cho vay ra sao,…

Ví dụ 2

Khi các nhà quản trị muốn nghiên cứu về hành vi của người tiêu dùng để biết đặc điểm sản phẩm ưa thích hoặc thái độ của khách hàng đối với cách truyền thông thì họ cần sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính.

8. 10+ đề tài nghiên cứu định tính có thể bạn chưa biết!

1. Đánh giá thái độ của nhân viên về môi trường làm việc trong công ty.
2. Nghiên cứu về tâm lý và hành vi của người tiêu dùng đối với các sản phẩm công nghệ mới.
3. Phân tích nội dung các bình luận trên mạng xã hội về một chủ đề cụ thể để hiểu thái độ của người dùng.
4. Đánh giá tác động của các chương trình giáo dục và đào tạo đối với học sinh hoặc nhân viên.
5. Tìm hiểu những thách thức và cơ hội trong việc quản lý quan hệ với khách hàng trong môi trường kinh doanh đa kênh.
6. Nghiên cứu về những yếu tố tác động đến quyết định của người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến.
7. Tìm hiểu về thái độ của các nhà lãnh đạo trong việc đưa ra quyết định và quản lý nhân viên.
8. Đánh giá tác động của việc giảm thiểu sử dụng nhựa đối với môi trường và thói quen tiêu dùng của người tiêu dùng.
9. Nghiên cứu về tác động của các chiến lược tiếp thị xã hội đến thái độ và hành vi của người tiêu dùng.
10. Tìm hiểu về thái độ và hành vi của những người tham gia chương trình tình nguyện.
11. Đánh giá những vấn đề đạo đức và pháp lý đối với sự tự do ngôn luận trên mạng.
12. Nghiên cứu về những yếu tố tác động đến thái độ và hành vi của người tiêu dùng khi mua sắm thực phẩm hữu cơ.

9. 6 điểm khác nhau giữa nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng

Nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng là hai phương pháp nghiên cứu khác nhau, với các điểm khác nhau như sau:

Nội dung trên đây là những thông tin chi tiết về nghiên cứu định tính là gì. Mong rằng những chia sẻ này của Luận Văn 24 có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về phương pháp nghiên cứu khoa học này để áp dụng thành công vào bài nghiên cứu, luận văn, tiểu luận,… của mình. Chúc bạn thành công.

Nguồn: Luanvan24.com

Đặng Thu Trà

Tôi là Thu Trà, hiện tại tôi là Quản lý nội dung của Luận Văn 24 – Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn uy tín. Chúng tôi đặt lợi ích của khách hàng là ưu tiên hàng đầu.  Website: https://luanvan24.com/ – Hotline: 0988552424.